Ciekły azot wydaje się być bardziej popularną substancją, niż inne jego formy – jest to o tyle nietypowe, że (w sensie historycznym) jest z nami najkrócej. Ilościowo również jest go na naszej planecie najmniej. Gdzie, w poszczególnych stanach i związkach występuje azot? Odpowiedź znajdziesz poniżej.
Azot - co trzeba o nim wiedzieć?
Odkrycie azotu zawdzięczamy Danielowi Rutherfordowi (koniec XVIII w.), który nazywał go szkodliwym gazem. Polska nazwa azot ma korzenie greckie i wywodzi się od niepodtrzymujący życia, jednak nazywany bywał też dusieniem oraz saletrorodem (to hołd dla nazwy łacińskiej, oznaczającej tworzący saletrę). Jakkolwiek by go nie nazwać, azot jest niemetalem o liczbie atomowej 7 (tyle właśnie ma protonów w jądrze), w formie cząsteczkowej jest niewidoczny i nie pachnie. Mimo to jest go mnóstwo i pełni bardzo istotne funkcje w naszym życiu. Gdzie go znajdziesz?
Azot – gdzie występuje jako gaz?
Wszędzie wokół! Powietrze, którym oddychasz, to prawie sam azot. Omawiany gaz stanowi 78% jego składu, czyli jest go zdecydowanie więcej niż tlenu (21%) lub innych pierwiastków i związków (pozostały 1% to mieszanka dwutlenku węgla, metanu, wodoru i gazów szlachetnych: helu, argonu, neonu, kryptonu i ksenonu; oczywiście skład powietrza różni się w zależności od regionu i warunków – należy uwzględnić jeszcze parę wodną i choćby związki siarki, czy zawiesiny mineralne i organiczne). Cząsteczkowy azot jest dla człowieku zupełnie nieszkodliwy dopóki jego ciśnienie nie jest wysokie – przy czterech atmosferach prowadzi między innymi do euforii, przy 10 do zaburzeń świadomości i pracy mięśni, a dalsze zwiększanie ciśnienia powoduje śpiączkę. Warto podkreślić, że gazowe związki azotu nie są już obojętne biologicznie – N2O to gaz rozweselający, a NO2 jest trującym gazem zanieczyszczającym atmosferę i nadającym jej brudny, czerwonobrązowy kolor.
Azot – gdzie występuje zmieszany z wodą?
Zasadniczo najlepiej, aby w wodzie pitnej związki azotu nie występowały wcale – ich poziom jest monitorowany i w dopuszczalnej ilości nie mają znaczącego wpływu na nasze zdrowie. Mimo to, amoniak może prowadzić do zmiany smaku i zapachu wody pitnej – nie jest to groźne, jednak przekłada się na skuteczność jej dezynfekcji. Azotany i azotyny natomiast najczęściej dostają się do wody ze ścieków komunalnych lub nawożonych związkami azotu pól uprawnych.
Azot – gdzie występuje w formie stałej?
Mimo ogromnej abundancji, tylko niektóre z roślin potrafią pobierać azot bezpośrednio z powietrza – polegają na tym, który znajduje się w glebie. Dlatego też rolnicy konsekwentnie nawożą uprawy saletrą i innymi zawierającymi azot substancjami, które są konieczne dla wzrostu roślin (i naszego również – przypomnij sobie sześć najważniejszych dla życia pierwiastków: C – węgiel, H – wodór, N – azot, O – tlen, P – fosfor i S – siarka). Niedobory azotu prowadzą m.in. do żółknięcia liści.
Ciekły azot – gdzie występuje naturalnie?
Ciekły azot, czyli gaz skroplony w temperaturze -195.8°C, na ziemi występuje jedynie w laboratoriach i wszędzie tam, gdzie przy pomocy specjalnych naczyń izolujących, zwanych dewarami, masz ochotę go przetransportować i wykorzystać (zabiegi dermatologiczne i kuchnia molekularna to tylko przykładowe zastosowania). Ciekły azot jednak może występować poza ziemią – istnieją przesłanki, że na niektórych z księżyców Neptuna wyrzucany jest w przestrzeń podczas erupcji wulkanów.